بررسی مقایسه ای میزان جذب فلزات سنگین کادمیم، سرب و کروم در ماهیان فلس دار کپور معمولی (cyprinus carpio) و بدون فلس گربه ماهی راه راه (pangasius hypophthalmus)

ماهی یکی از منابع تأمین پروتئین در تغذیه انسان بشمار می رود که به دلیل تقاضای بالا به لحاظ بهداشتی و سلامت از نظر عاری بودن از آلاینده های مختلف بویژه فلزات سنگین مورد توجه قرار گرفته است. فلزات سنگین در ماهی به عنوان یکی از حلقه های زنجیره های غذایی انسان تجمع می یابند. این مطالعه با هدف بررسی مقایسه ای میزان جذب فلزات سنگین کادمیم، سرب و کروم در ماهی فلس دار کپور معمولی (cyprinus carpio) و بدون فلس گربه ماهی پنگوسی راه راه (pangasius hypophthalmus) در بافت های کبد، پوست، آبشش، عضله و فلس انجام شد. ابتدا غلظت کشنده ((lc50-96 h و ضریب سمیت برای هر گونه ماهی تعیین گردید. جهت انجام آزمایش تجمع زیستی هر دوگونه ( تعداد 240 عدد برای هر گونه با میانگین طول و وزن تقریبا 92/1 ± 68/11و 9/1 ±8/9 سانتی متر و 3/6± 92/25 و 22/3± 61/18 گرم به ترتیب برای کپور و گربه ماهی،) در تیمارهای جداگانه برای هر فلز (با سه تکرار) در معرض 10% غلظت کشنده فلزات سنگین به مدت 15 روز قرارگرفتند. از بافت های مورد آزمایش نمونه های ماهیان در روزهای 7 و 15 نمونه برداری شد و پس از آماده سازی و هضم شیمیایی، مقدار فلزات سنگین در هر بافت به وسیله دستگاه جذب اتمی (مدل ترمو) مورد بررسی و سنجش قرار گرفت. طبق نتاج بدست آمده، غلظت کشنده کلرید کادمیم، کلرید کروم و نیترات سرب طی 96 ساعت برای گربه ماهی پنگوسی بترتیب 89/64 ، 46/7 و 06/48 میلی گرم در لیتر و غلظت کشنده فلزات مشابه برای ماهی کپور معمولی بترتیب 8/84، 05/17 و 33/77 میلی گرم در لیتر نشان داد. مقدار فاکتور سمیت در ماهی کپور معمولی در مقایسه با گربه ماهی بیشتر بوده است. تقریبا تمامی اختلافات در انباشتگی هر سه فلز سنگین در بافت ها بین گروه های شاهد و تیمارها و نیز میان کپور معمولی و گربه ماهی راه راه معنی داری بود (05/0p < ). موجودی نهایی کل کروم و کادمیم و سرب در بافت های گربه ماهی به ترتیب 65/3 و 51/0 و 43/1 برابرکپور (بدون احتساب فلس)، و انباشتگی نهایی کروم، کادمیم و سرب در عضله گربه ماهی به ترتیب 15/16 و 8/6 و 46/0 برابر عضله کپور بود. نتایج این پژوهش نشان می دهند که پوست فلس دار ماهی کپور معمولی با جذب قابل ملاحظه فلزات سنگین و کمترین انباشتگی آنها در عضلات نسبت به پوست بدون فلس گربه ماهی راه راه، لایه حفاظتی موثری را در برابر مواد شیمیایی زیست محیطی فراهم می کند و می تواند مصرف ماهی فلس دار را از این جنبه توجیه نماید.